Yar ile Gezdiğim Dağlar: Amasya

Yapi Kredi Yayinlari Istanbul, Izmir, Ankara, Bursa, Trabzon, Edirne, Diyarbakir, Adana, Konya, Urfa, Balikesir, Mersin, Mardin, Kars, Gaziantep, Kastamonu, Maras, Denizli, Çanakkale ve Kayseri üzerine hazirladigi sehir monografilerine bir yenisini ekledi: "Yâr ile gezdigim daglar": Amasya. Evliyâ Çelebi, seyahatnamesinde Tokat'tan söz ederken, Amasya'yla kiyaslama yaptigi cümleler kurar. Tokat Kalesi, "Amasya Kalesi'ne denk bir saglam hisar ve dayanakli bir set"e sahiptir. Tokat'ta "üstad mühendisler, var güçlerini harcayip bu sehir yapilarini Amasya sehri yapilarindan sanatli olmak üzere" yapmislardir. Görüldügü gibi, Amasya bir mihenk tasidir. Dogantepe Höyügü'nde Geç Neolitik Çag'in son dönemlerine kadar geri giden izler bulunan Amasya, Sevket Dönmez'in yazisinda belirttigi gibi, "tarihin derinliklerinden gelen adini (Amasea, Amaseia, Amasseia, Amaseia Hadriane, Amaseia Severiane Antoniane, Amaseia Severeia Alexandreia) neredeyse hiçbir degisiklige ugramaksizin koruyan ender Anadolu kentlerindendir. Hitit metinlerinde 'Kummesmaha', Antik Dönem'de ise 'Iris' olarak anilan Yesilirmak'in kireçtasi ve traverten kayaliklar arasinda yardigi bati-dogu yönünde uzanan dar bir bogaz üzerinde konumlanmis olan Amasya, nehrin kuzeyinde hemen diklesen Harsena Dagi ile kentin kalesini de içerir." Halkin gözünde, Ferhad ile Sirin'in aski da Amasya'da kendisine yuva bulmustur. Sevket Dönmez, "Azerbaycan'in Erzen kentinin kadin Hükümdari Mehmene Banu'nun kizkardesi Prenses Sirin ile yörenin usta nakkasi Ferhad'in ask hikâyesini konu edinen destanin Anadolu'daki yansimasi Amasya temelinde gelismis, kentin tarihsel topografyasi ile tarihsel arkeolojisinde izler birakmistir. Günümüzde Ferhad Dagi üzerinde yer alan basit görünümlü ve birbirlerine bitisik iki mezarin Ferhad ile Sirin'e yakistirilmis olmasi, bu olayla ilgili sürecin güncel ve popüler bir yansimasidir" diye belirtmis yazisinda. "Yâr ile gezdigim daglar": Amasya, zengin bir halk ve inanç kültürüne besiklik eden sehri, kültür mirasiyla ele aliyor. Bu kitap için, Sevket Dönmez sehri antik bir kent olarak degerlendirdi ve Oluz Höyük yazisiyla Pontik Kappadokia'yi anlatti. E. Emine Naza Dönmez, Harsena Kalesi ve Kizlar Sarayi'nin sehir için önemini vurguladigi gibi, Türk Dönemi mimarisine de odaklandi. Muzaffer Doganbas yörenin ahsap sanatina, ayrica inanç dünyasi ve yapilarina, sehzade saraylarina egildi. I. Hakki Göztas sehrin tarihî gelisimini ve sivil mimarisini irdeledi. Celal Özdemir Amasya Müzesi'nin yaptigi kurtarma kazilarini anlatti. Fergan Karaer sehrin dogasini, Mehmet Tektas Amasya ve Türk hat sanatina katkilariyla bir ekol olan Hattat Seyh Abdullah'i, Melih Duygulu ise sehrin müzik kültürünü yazdi. Kenan Mortan ile Osman S. Arolat'in kaleme aldiklari ve sehri sosyo-kültürel olarak degendirdikleri yazi ise, bu kitap için oldugu kadar Amasya için de, sehrin bugünü ve gelecegine dair elestiri ve önerileriyle önemli bir rol üstleniyor. Filiz Özdem'in hazirladigi "Yâr ile gezdigim daglar": Amasya kitabinda fotograf sanatçilari Ali Konyali ve Tarkan Kutlu ise sehrin görsel boyutuna ayna tuttular.(Tanitim Bülteninden)