Divan-ı İlahiyat / İstanbullu Bir Eren Senayi Hasan Şabani

Erenler, "aşk söyletir, dert ağlatır." demişler. Tevhîdin nûruyla gönlü coşan ve aşkını ifşâ eden Hak âşıklarından birisi de XVII. ve XVIII. Asırlarda İstanbulda yaşayan Şabânî Halvetîlerinden Senâyî Hasan Efendidir. Senâyî, büyük bestekar Enfi Hasan Efendinin oğlu, Üsküdarlı Şeyh Nasûhî ve oğlu Alaaddin Efendinin yetiştirdiği bir aşk ve irfân ehlidir. Medrese eğitiminden geçtiği anlaşılan ve bir müddet Filibe Kadılığı da yapan Senâyî, şeyhi Nasûhî Efendi hakkında bir menakıpnâme, Celvetiyyenin ve mensubu olduğu Şabânî Halvetîlerinin manzûm silsilenâmelerini kaleme almıştır. Mutasavvıfın bu eserlerinden başka ilâhîlerini derlediği bir de gayr-ı mürettep Divân-ı İlâhiyâtı bulunmaktadır. Elinizdeki bu eser Senâyînin söz konusu edilen bu ilâhîleridir. Mutasavvıf şair, kanaatimizce mecmûasındaki ilâhîlerini mürettep bir dîvân haline getirememiştir. Zira elimizdeki dört ayrı yazma mecmûada şairin kendisine ait müşterek şiirlerin yanında sadece o yazmada bulunan şiirler de bulunmaktadır.Senâyî manzumelerini genellikle aruzla, çok az da hece ile kaleme almıştır. Dîvân'da, gazel, kaside, murabba, müseddes, müsebba gibi nazım şekillerinin yanında az da olsa, koşma örnekleri görülür. Şair, zaman zaman özgün ilâhîler yazmışsa da, umumiyetle Niyâzî-i Mısrî, Yunus Emre, Azîz Mahmûd Hüdâyî, Üsküdarlı Nasûhî ve Abdülhay Celvetî gibi sûfîlerin etkisinde kalmıştır. Bu sebeple pek çok şiirinde nazire kokusu vardır. Mevlânâ, Hâfız ve Molla Câmi gibi doğunun âbide şahsiyetlerini okuduğu anlaşılan mutasavvıf şair, bu birikimini almış olduğu medrese kültürüyle de birleştirince ortaya karma bir üslup çıkmıştır. Bu kültür, dîvânına mülemmâ şeklinde yansımaktadır. Dolayısıyla o, zaman zaman Arapça ve Farsça mülemmâlar da yazmıştır. Fahr-ı âlem âşıkları. Halvetîler derler bize. Râh-ı Hakk'ın sâlikleri. Halvetîler derler bize 2. Peyreviz Ehl-i Abâ'ya. Girmişiz fakr u fenâya. Meylimiz yok mâsivâya. Halvetîler derler bize 3. Âl u ashâba dâimâ. Eyleriz cânımız fedâ. Reh-nümâmızdır Murtazâ. Halvetîler derler bize 4. Komayız dilde teşvîşi. Sağ ederiz çürük işi. Hazret-i Alî dervîşi. Halvetîler derler bize 5. Ederiz Hû ile devrân. Hâ'il olmaz kevn ü mekân. Ayn-ı ayâna vâsilân. Halvetîler derler bize 6. Bizdedir aşk-ı Îlâhî. Bulmuşuz biz doğru râhı. Senâyî seven Allah'ı. Halvetîler derler bize